Hoe vervelend is het wanneer je onderweg bent en het lampje van je brandstoftank begint rood te knipperen. Zeer frustrerend, maar een duidelijk signaal dat je direct naar het dichtstbijzijnde tankstation moet rijden. De gevolgen kunnen we allemaal zelf wel nagaan als we dat niet doen, namelijk een stilstaand voertuig en een belletje naar de ANWB…
Kijkend naar ons eigen lichaam lijken we wel wat op een voertuig, alleen hebben wij geen duidelijk knipperend brandstoflampje. Het lichaam is namelijk vele maler complexer dan een bijvoorbeeld een auto en zoekt bij tekorten allerlei manieren om niet stil te komen staan. Echter gaat dit niet zonder gevolgen en zal het lichaam zichzelf langzaam gaan afbreken om maar overeind te blijven. Daarom is het belangrijk om te weten wanneer je lichaam niet meer voldoende brandstof heeft.
Risico van ondervoeding
Een tekort aan een bepaalde of meerdere voedingsstoffen noemen we ondervoeding. Dit kan zijn in de vorm van energie en eiwit, maar ook allerlei andere voedingsstoffen, zoals vitaminen en mineralen. Het lichaam is uit balans en kan niet meer functioneren op niveau. Maar hoe gaan we nu opzoek naar het lampje van onze eigen brandstoftank?
Doordat het lichaam uit balans is en tekorten heeft kan je weerstand naar beneden gaan en je zit vaak minder lekker in je vel. Denk hierbij aan een futloos gevoel, vermoeidheid en een verminderde eetlust. Voornamelijk het gewicht kan binnen korte periode onbedoeld flink dalen door de afbraak van spiermassa. Iets wat we niet graag zien, want onze spieren zorgen ervoor dat we kunnen bewegen en vitaal blijven. Een afname in spiermassa is te merken aan het slapper worden van je lichaam. Je kunt bijvoorbeeld minder goed de trap op lopen of de kracht in je handen en vingers nemen af.
Bij kwetsbare ouderen komt ondervoeding het meeste voor, maar ook volwassenen en kinderen met een onderliggend ziektebeeld kunnen ondervoed zijn. Op jonge leeftijd kan dit zelfs zorgen voor een verminderde groei en een lager IQ op latere leeftijd.
Waar kan een diëtist bij helpen?
Een diëtist kan aan de hand van jouw voedingsinname en gewichtsverloop nagaan of jij ondervoed bent of daar een risico op loopt. Met een persoonlijk advies kunnen eventuele tekorten uit de voeding worden verholpen en krijgt het lichaam weer wat het nodig heeft. Zo kunnen de risico’s van ondervoeding beperkt of zelfs voorkomen worden.
Ook kan een diëtist de hulp inschakelen van een fysiotherapeut of beweegcoach die jou kan helpen bij het behouden van je spiermassa door meer of beter te gaan bewegen. Hierbij is het belangrijk dat het lichaam wel voldoende energie en eiwit binnenkrijgt om verdere afbraak van het eigen lichaam te voorkomen.
Wat kun je zelf doen
Om ondervoeding te voorkomen is het belangrijk alert te zijn op de signalen die je lichaam geeft, zoals een verminderde weerstand en weinig eetlust. Ook misselijkheid en het moeilijk wegkrijgen van eten kan zorgen voor een verminderde inname van voedingsstoffen.
Om te bepalen of je voldoende energie binnen krijgt is je lichaamsgewicht een goede indicatie. Blijft je gewicht stabiel en eet je gevarieerd en gezond, dan ben je op de goede weg. Merk je dat je onbedoeld aan het afvallen bent of minder binnen krijgt dan voorheen is dit een teken dat het brandstoflampje is gaan knipperen. Schakel de hulp in van een diëtist of huisarts voor een persoonlijk advies.
Om het risico op spierafbraak te verlagen is voldoende beweging belangrijk. Zo is 150 minuten matig of zwaar intensieve inspanning per week, twee keer per week spier- en botversterkende activiteiten en voldoende stappen per dag aan te raden. Dit hoeft niet allemaal in één keer, maar kies een activiteit die je leuk vindt en probeer dagelijks zo actief mogelijk te zijn.
Gelukkig hoef je het niet altijd alleen te doen. Kijk om je heen of in jouw sociale kring mensen zijn die met je mee willen doen. Dit maakt het gezond eten en bewegen niet alleen leuker, maar ook een stuk makkelijker.
Door: Jelmar Koopman, diëtist in opleiding
